ZAMAN NEDİR

(Zamanı olanlar için yazdım)

02/07/2023

Zaman nedir, nerde başlar, nerde biter.

Büyük Patlamadan (Bing-Bang) önce zaman var mıydı? Ve zamanın bir sonu var mıdır? Sonu olacak mıdır?

Güneş sistemi ömrünü doldurup yok olduğunda ZAMAN yine var olacak mı?

Zaman nedir? Bizden mekandan bağımsız akıp giden bir düz çizgi midir?(Okulda geçmiş-şimdiki –gelecek zamanı akıp giden bir düz çizgi olarak anlattık hep)

Galileo, Newton’a göre evet. Zaman mutlaktır. Her şeyden bağımsız olarak akıp gider.

Einstein ise günlüğüne: “Newton çok üzgünüm beyler, zaman sizin dediğiniz gibi değildir”  diye yazmıştır.

“Şu olgu ya da bu olgu beni ilgilendirmiyor. Ben Tanrı’nın düşünce sistemini öğrenmek istiyorum. Gerisi benim için teferruattır” der.

Galileo, Newton, Descartes…Bunlara göre zaman mutlak ve evrenseldir. Herkes için ve evrenin her yerinde aynıdır. Ölçülebilen ve algılanamayan bir hızdır. Dünya, evren yok olsa bile ZAMAN var olacaktır.

Herkes her yerde aynı zamanı yaşıyor olgusu yanlıştır.

Kant, zaman zihnimizde algıladığımız ilişkileri gösterir, diyor.

Einstein’i ise evrende sabit olan tek şey IŞIK HIZI’dır. Nereden bakarsanız bakın nerde olursanız olun bu değişmez.

Güneş birden yok olsun. Newton yasasına göre bu durumda dünya hemen yörüngesinden çıkar. KÜTLE ÇEKİM YASASINA GÖRE birbirini çeken iki kütle arasında sanki görünmez bir halat vardır. Sabit ve anlık bir durumdur.

Einstein’e göre böyle değildir. Işık hızı sabittir ve aşılamaz. Güneş ışınının dünyamıza ulaşması 8 dakika sürmektedir.

Kütle Çekim Hızı ışık hızına eşittir. Bu durumda güneş yok olsa bile ancak 8 dakika hiçbir şey olmamış gibi yaşarız.

İki insan. Biri trende. Diğeri dışarıda. Tren çok hızlı gidiyor. Bir ağaca yıldırım düşsün. Dışarıdaki yıldırımın düştüğünü görürken, trendeki göremez. Şimşek çaktıktan belli bir süre sonra ancak gök gürültüsünü duyarız.

Yan yana iki otomobil 60 km hızla gitsin. Şoförler sanki hareket etmiyordur. Biri 80 km ye çıksın.60 km ile giden şoför onu 80 km lik bir hızda algılamaz. Onu 20 km lik bir hızla algılar.

         Her şey enerjidir. Madde enerjidir. Bir maddenin hızı arttıkça enerjisi de artar. Dolayısıyla kütlesi de artar. Işık hızına yaklaştıkça sonsuz enerji ve sonsuz kütleye ihtiyaç duyar. İşte bu nedenle ışık hızını aşmak imkansızdır.

Hızxsüre= mesafe

Işık hızıxsüre= mesafe

İki denek 30 yaşındadırlar. Biri ışık hızına çok yakın hızla uzay mekiğine binsin. Diğeri yeryüzündedir

Mekikte hareket eden aradan bir yıl geçtiğinde 31 yaşında olacaktır. Dünyada kalan Ahmet ise tam 81 yaşında olacaktır.

Zaman hem görsel hem yanılsama, sevinç, acı keder her şey görecelidir. Her şey nereye nereden baktığımız ile ilgilidir. Zaman mutlak değildir. Her gözlemciye göre değişmektedir.

Bilardoda topa vuruyorsun. Farklı yöne gidiyor toplar. Bunu videoya alıp tersten oynatırsak farklı yönlerdeki toplar birbirine yaklaşarak çarpışacak ve farklı yönlere gidecektir.

Zaman nedir, ne zaman nasıl başladı. Madde olmasaydı zaman olur muydu?

Aslında biz aralıkları tespit ediyoruz.

Zaman geçmişten geleceğe akıyor mu?

Zaman farklı gözlemciler için farklı akıyor.

Genel rölativide de ise kütle çekimi zamanı büküyor, değiştiriyor. Hızlı veya yavaş akmasına yol açıyor,

Zaman;

1-Harekete bağlıdır.

2-Kütle çekim kuvvetine bağlıdır.

O halde zaman zihnimizin bir yanılsaması mıdır?

Ne zaman başladı.

Zaman gerçekten var mı?

a) Kozmik zaman

b) Psikolojik zamandan söz edebiliriz.

Zaman mutlaktır ve evrende herkes için aynıdır diye biliniyordu. Ta ki Einstein’e kadar.

Einstein’e göre zaman

1-Nesnel değil, özeldir.

2-Evrensel değil izafidir.

3-Mutlak değil, görecelidir.

4-Zaman evrenin 4.üncü boyutudur.

5-Zamanın akışı hız ve kütle çekimine bağlıdır. Hız ve kütle artınca zaman  yavaşlar.

6-Teorik olarak ışık hızına ulaşılırsa zaman durur. Kütle sonsuz olur.

Uluslararası Uzay istasyonu saniyede 7.5 km ile gidiyor. Bu saatte 27 bin kilometre eder. Böylece 90 dakikada dünyanın etrafını döner. Bizim bir defa gördüğümüz güneşin doğuşunu 16 defa izler. Uzay istasyonundaki astronot için zaman saniyenin 50 binde biri kadar yavaşlıyor demektir.

Bu zaman sapması sonucu hesaplanmazsa novigasyonlar yanlış gösterir.

Dünyanın en çukur yeri Pasifikte Marianna Çukuru (10.994) en yüksek yeri ise Everest (8848) tepesidir. Bu ikisine de atomik saat koyarsak, Mariana Çukurundaki kütle çekimine daha fazla maruz kaldığı için ZAMAN yavaşlayacaktır.

Bu durum o kadarki aynı yüksek apartmanda oturan insanlar için bile geçerlidir. Ne var ki çok küçük olduğu için ölçmek-etkisi zordur.

                       Zaman ve uzay birleşiktir. Kütle çekim arttıkça zaman yavaşlar.

Dinamik, genişleyen, geçmişte sonlu bir zamanda başlamış ve gelecekte       sonlu bir zamandır. Evren ile başlamış evren ile bitecektir(BİG CRASH)

Demek ki zamanında bir başlangıcı sonu vardır.

Evren düzenden düzensizliğe doğru hareket eder.(ENTROPİ)

Zaman evrenle birlikte var oldu. Zaman anlardan ibarettir. Tıpkı film kareleri gibi. Saniyede 16 film karesi gözümüzün önünden geçer ve biz sahneye yansıyanı görürüz.

Hızlı yaşayanın ömrü uzar.

Mutlu neşeli anlar çabuk, acılı ağrılı üzüntülü anlar ise ağır geçer.

En boy yükseklik zaman dört boyuttur. Ancak Kuantum Fiziğine göre 11 ve hatta daha fazla boyut vardır. Bizi günlük hayatımızdaki boyutlar ilgilendiriyor.

Zamanı biz algılıyoruz. Yoksa zaman bir andır.

         Zaman fiziğe göre bir boyut, edebiyata göre bizden çalınan en değerli şey, felsefeye göre-hareketin ve varoluşun kendisi. Kısaca herkes kendine göre algıladığı biçimde zamanın tanımını yapabilir.

         Beynimizde zihnimizde zamanı aşarız. Geçmişe de gideriz Geleceği de hayal edebiliriz.